اتفاقات روزمره ، اخبار مهم و دیگر مطالب میهن وب هاست را می توانید در این قسمت مطالعه کنید

احتمالاً تاکنون با پسوندهای AVI، MP4 یا MOV برای ویدیوهای دیجیتال برخورد کرده‌اید. انتخاب فرمت ویدیویی مناسب برای بازاریابی نقش بسیار مهمی در کیفیت فنی کمپین‌های ویدیویی شما دارد اما ممکن است با این پسوندهای مخفف آشنایی نداشته باشید. در این مقاله، رایج‌ترین فرمت‌های ویدئویی بدون نیاز به دانش تخصصی، معرفی خواهند شد و نه تنها با نام فرمت‌ها آشنا می شوید بلکه کاربردهای هر کدام و بهترین گزینه ها مورد بررسی قرار می گیرند. دو سوال اصلی در این مورد وجود دارد:

1. فرمت ویدیویی مناسب کار شما کدام است؟

2. تفاوت فرمت ها در چه چیزی بوده و هر کدام چه مزایا و معایبی دارند؟

قبل از اینکه با انواع فرمت ها آشنا شوید، ابتدا نیاز است تا تفاوت فرمت و کدک ویدیو را بدانید زیرا برخی افراد این 2 موضوع را با هم یکی دانسته و در انتخاب گزینه مناسب دچار اشتباه می‌شوند.

تفاوت فرمت و کدک ویدیو چیست؟

یک فرمت ویدیویی (مانند MP4) در واقع یک ظرف است که امکان ذخیره‌سازی داده‌های ویدیو، صدا، زیرنویس و فراداده (Metadata) را فراهم می‌نماید. فرمت تعیین می‌کند که اجزای مختلف فایل چگونه درون آن سازماندهی و مرتب شده‌اند. از سوی دیگر، کدک ویدیو الگوریتمی است که برای فشرده‌سازی (compress) و خارج کردن ویدیوها از حالت فشرده (decompress) استفاده می‌شود. برای مثال، کدک H.264 یکی از رایج‌ترین کدک‌ها به شمار می‌رود.

پس در حالی که فرمت ویدیو ساختار فایل را تعیین می‌کند، کدک مشخص می‌کند که داده‌های ویدیویی چگونه کدگذاری و ذخیره شوند.

تصویر(1)

1. MP4 یا MPEG-4 Part 14

اولین مورد از انواع فرمت ویدیویی، MP4 می باشد که یکی از رایج‌ترین فرمت‌ها است. این فرمت با کیفیت تصویر بالا و حجم فایل کم شناخته می شود و کاربردهای زیادی دارد. برای مثال این فرمت در تلویزیون‌های HD (DVB-C, DVB-T2)، خدمات استریمینگ، Blu-ray ها و البته ویدیوهای اینترنتی استفاده می‌شود. تمامی مرورگرهای مدرن قادر به پخش فایل‌های ویدیویی MP4 با کدگذاری H.264 هستند. بنابراین فرمت MP4 از سازگاری بسیار بالایی برخوردار است.

• نام: پسوند فایل های این فرمت، MP4 است اما نام کامل آن MPEG-4 Part 14 می باشد، بنابراین تکامل‌یافته استانداردهای قدیمی‌تر MPEG به شمار می‌رود. برای مثال، از MPEG-2 برای DVD ها استفاده می‌شد و فرمت صوتی معروف MP3 نیز از آن نشأت گرفته است.

• جزئیات فنی: فرمت MP4 بر اساس فرمت QuickTime اپل است. برای فشرده‌سازی داده‌های ویدیو و صدا، MP4 عمدتاً از کدک H.264 استفاده می‌کند. از طرفی، برای وضوح‌های بالاتر نسبت به Full HD، کدک جانشین H.265 یعنی HEVC توصیه می‌شود که داده‌ها را به نحو کارآمدتری فشرده‌سازی می‌نماید اما این کدک هنوز با تمام مرورگرها سازگار نیست.

• متادیتا: فرمت MP4 ساختار خاص خود را دارد و از XMP نیز پشتیبانی می‌کند.

• فرمت ویدیویی مناسب شبکه های اجتماعی: این فرمت برای آپلود در فیسبوک، اینستاگرام، تیک‌تاک، ایکس و یوتیوب قابل استفاده است.

نمونه ای از تنظیمات (برای آپلود ویدیوهای SDR در یوتیوب):

• کدک: H.264

• نسبت ابعاد: ۱۶:۹

• فریم در ثانیه: ۲۵ 

• SDR (محدوده داینامیکی استاندارد) 

• CBR (نرخ انتقال داده در ثانیه)

فضای ذخیره‌سازی موردنیاز برای هر دقیقه ویدیو تحت وضوح‌های مختلف به مگابایت، همراه با bitrate:

• HD ready (720p): 37.5 MB (∼5 Mbit/s)

• Full HD (1080p): 60 MB (∼8 Mbit/s)

• Ultra HD / 4K (2160p): 300 MB (∼40 Mbit/s)

2. MOV یا QuickTime

MOV پسوند فایل های تحت فرمت QuickTime می باشد که توسط اپل توسعه داده شده است. گوشی های آیفون هنگام ضبط ویدیو، از این فرمت استفاده می‌کنند. علاوه بر این، QuickTime برای ویرایش حرفه‌ای ویدیو بسیار محبوب است زیرا برنامه‌های ویرایش مانند Adobe Premiere یا Final Cut با آن سازگار بوده و استفاده از این فرمت در تولید فیلم بسیار رایج می‌باشد. از سوی دیگر، کاربرانی که دستگاه‌های اپل ندارند، به ندرت با فایل‌های MOV روبرو می‌شوند.

• نام: در حالی که واژه MOV به movie (فیلم) اشاره دارد اما پسوند دیگر یعنی QT مخفف QuickTime است.

• جزئیات فنی: QuickTime بسیاری از کدک‌های مختلف را پشتیبانی می‌کند و به همین دلیل انعطاف‌پذیرتر از فرمت MP4 است.

• متادیتا: علاوه بر ساختار خود، از XMP نیز پشتیبانی می‌کند.

• شبکه‌های اجتماعی: فرمت ویدیویی مناسبی برای بارگذاری در فیسبوک، اینستاگرام، تیک‌تاک، ایکس و یوتیوب است.

نمونه ای از تنظیمات (برای استفاده حرفه‌ای در صنعت فیلم):

• کدک: Apple ProRes 422

• نسبت ابعاد: 16:9 

• فریم در ثانیه: 25

• HDR (دامنه دینامیکی بالا) 

• CBR (نرخ انتقال داده در ثانیه)

فضای ذخیره‌سازی موردنیاز برای هر دقیقه ویدیو تحت وضوح‌های مختلف به مگابایت، همراه با bitrate:

• HD ready (720p): 458 MB (∼61 Mbit/s)

• Full HD (1080p): 915 MB (∼122 Mbit/s)

• Ultra HD / 4K (2160p): 3,690 MB (∼492 Mbit/s)

تصویر(2)

3. MKV یا Matroska

فرمت ویدیویی MKV که قابلیت استریم دارد و از تمام کدک‌های رایج پشتیبانی می‌کند، فرمت ویدیویی مناسب برای بسیاری از موارد است. این فرمت متن باز است و هزینه‌ای برای لایسنس نخواهد داشت. به همین دلیل، MKV در میان جوامع نرم‌افزارهای متن‌باز گسترش یافته اما بین کاربران عادی، رواج چندانی ندارد. طرفداران سینمای خانگی که گاهی از اینترنت فیلم دانلود می‌کنند، بیشتر احتمال دارد با فایل‌های MKV برخورد نمایند.

• نام: این فرمت به عروسک‌های روسی تو در تو (Matryoshka) اشاره دارد که مشابه ساختار لایه‌لایه و بسته‌بندی شده این فرمت هستند.
• جزئیات فنی: MKV از رزولوشن‌های بالا و فشرده‌سازی‌ها پشتیبانی می‌کند و در این زمینه هیچ تفاوتی با فرمت‌های مدرن دیگر ندارد اما ایراد MKV این است که نمی‌توانند توسط تمام دستگاه‌ها، پخش‌کننده‌ها و مرورگرها پخش شوند.
• متادیتا: ساختار اختصاصی، بدون پشتیبانی از XMP.
• فرمت ویدیویی مناسب شبکه‌های اجتماعی: برای بارگذاری در فیس‌بوک قابل استفاده است.

نمونه ای از تنظیمات (برای پخش زنده با وضوح بالا در بخش ورزشی):

• کدک: HEVC 

• نسبت ابعاد: 16:9 

• فریم در ثانیه: 60 

• SDR (محدوده داینامیکی استاندارد) 

• CBR (نرخ انتقال داده در ثانیه)

فضای ذخیره‌سازی موردنیاز برای هر دقیقه ویدیو تحت وضوح‌های مختلف به مگابایت، همراه با bitrate:

• HD ready (720p): 30 MB (∼4 Mbit/s)

• Full HD (1080p): 68 MB (∼9 Mbit/s)

• Ultra HD / 4K (2160p): 142 MB (∼19 Mbit/s)

4. WebM یا Web Media

WebM یک فرمت ویدیویی متن‌باز است که توسط گوگل پشتیبانی می‌شود و هزینه‌ای برای لایسنس ندارد. این فرمت به‌طور خاص برای استفاده در صفحات وب توسعه یافته است. WebM توسط تمام مرورگرهای اصلی پشتیبانی می‌شود و این فرمت ویدیویی مناسب استریمینگ می باشد.

• نام: WebM مخفف Web Media است. فرمت مرتبط برای فایل‌های تصویری WebP نام دارد (Web Picture).

• جزئیات فنی: WebM بر اساس فرمت Matroska ساخته شده است اما محدود به چند کدک خاص می شود (VP8 یا VP9 برای ویدیو و Vorbis یا Opus جهت صدا). این فرمت کیفیت خوبی با حجم فایل کم ارائه می‌دهد و زمان بارگذاری سریعی در وب‌سایت‌ها دارد. همچنین در HTML5 می‌توان بدون نیاز به پلاگین از آن استفاده کرد. Flash video ها (FLV) و Flash Player ها به دلیل پیشرفت فناوری و جایگزینی فرمت‌های جدیدتر، منسوخ شده‌اند.

• متادیتا: ساختار خاص خود را دارد و از XMP پشتیبانی نمی‌کند.

• شبکه‌های اجتماعی: فرمت ویدیویی مناسبی برای آپلود در یوتیوب است.

نمونه ای از تنظیمات (برای استریمینگ در دستگاه‌های موبایل):

• کدک: VP9 

• نسبت ابعاد: 16:9 

• فریم در ثانیه: 25 

• SDR (محدوده دینامیکی استاندارد) 

• CBR (نرخ انتقال داده در ثانیه)

فضای ذخیره‌سازی موردنیاز برای هر دقیقه ویدیو تحت وضوح‌های مختلف به مگابایت، همراه با bitrate:

• HD ready (720p): 7.5 MB (∼1 Mbit/s)

• Full HD (1080p): 13.5 MB (∼1.8 Mbit/s)

• Ultra HD / 4K (2160p): 90 MB (∼12 Mbit/s)

تصویر(3)

فرمت MXF (مخفف Material Exchange Format) برای استفاده حرفه‌ای در حوزه ویدیو و صدای دیجیتال توسعه داده شده است. این فرمت ویدیویی مناسب برای صنعت پخش (تلویزیون) و فیلم‌سازی می باشد و از انواع مختلف داده و فراداده (metadata) پشتیبانی می‌کند. این فرمت برای استاندارد DCP یا همان Digital Cinema Package ضروری است و به همین دلیل در تمام سینماهای مدرن استفاده می‌شود. 

• جزئیات فنی: MXF به صورت یک فرمت متن باز طراحی شده است اما با وجود این ویژگی، بیشتر دستگاه‌ها و پخش‌کننده‌های معمولی نمی‌توانند آن را اجرا کنند و صرفا توسط برخی ابزارهای حرفه‌ای پشتیبانی می‌شود. به همین دلیل، استفاده این فرمت خارج از محیط‌های حرفه‌ای بسیار کم اتفاق می‌افتد.

• متادیتا: فرمت MXF دارای ساختار و مشخصات اختصاصی خود است و پشتیبانی از استاندارد XMP تنها به واسطه فایل‌های جانبی (sidecar files) امکانپذیر می باشد.

• فرمت ویدیویی مناسب شبکه های اجتماعی: این فرمت پشتیبانی نمی‌شود و برای استفاده در شبکه های اجتماعی مناسب نیست.

نمونه ای از تنظیمات (برای تولیدات تلویزیونی با بالاترین کیفیت):

• کدک: XAVC-I (کلاس 200 برای 1080p / کلاس 480 برای 2160p) 

• نسبت ابعاد: 16:9 

• فریم در ثانیه: 50 

• HDR (دامنه دینامیکی بالا) 

• CBR (نرخ انتقال داده در ثانیه)

فضای ذخیره‌سازی موردنیاز برای هر دقیقه ویدیو تحت وضوح‌های مختلف به مگابایت، همراه با bitrate:

• Full HD (1080p): 3,410 MB (∼454 Mbit/s)

• Ultra HD / 4K (2160p): 6,000 MB (∼800 Mbit/s)

6. AVI یا Audio Video Interleave

فرمت AVI یک فرمت ویدئویی قدیمی است (1992) که در حال حاضر به طور کلی منسوخ شده است. فرمت AVI در واقع پاسخی از طرف مایکروسافت به فرمت QuickTime اپل بود و بیشتر در سیستم‌عامل‌های ویندوز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• نام: "Audio Video Interleave" بدین معنا است که داده‌های صوتی و تصویری به صورت ترکیب‌شده و در کنار هم ذخیره می‌شوند.

• جزئیات فنی: فایل‌های AVI برای استریم ویدئو مناسب نیستند. به عنوان مثال از زیرنویس پشتیبانی نمی‌کنند. به همین دلیل، این فرمت امروزه نقش چندانی ندارد.

• متادیتا: ساختار اختصاصی به همراه پشتیبانی از XMP.

• شبکه‌های اجتماعی: این فرمت ویدیویی مناسب آپلود در فیس‌بوک، تیک‌تاک و یوتیوب قابل استفاده می باشد.

نمونه ای از تنظیمات (برای پخش آفلاین در کامپیوتر):

• کدک: H.264 

• نسبت تصویر: 16:9 

• فریم در ثانیه: 25

• SDR (محدوده دینامیکی استاندارد) 

• CBR (نرخ انتقال داده در ثانیه)

فضای ذخیره‌سازی موردنیاز برای هر دقیقه ویدیو تحت وضوح‌های مختلف به مگابایت، همراه با bitrate:

• SD (480p): 19 MB (∼2.5 Mbit/s)

• HD ready (720p): 38 MB (∼5 Mbit/s)

تصویر(4)

7. ASF یا Advanced Systems Format

به عنوان جانشین فرمت AVI، مایکروسافت فرمت ASF را توسعه داد که امکان ذخیره‌سازی ویدیوهای با وضوح بالا و فشرده‌سازی زیاد را فراهم می‌کند و به‌طور ویژه برای استریم ویدیو طراحی شده است. با اینکه فرمت ASF بخشی از فریم ورک Windows Media بوده که هم اکنون دیگر وجود ندارد اما هنوز هم استفاده آن چندان رایج نمی‌باشد. 

• نام: علاوه بر ASF، این فرمت شامل پسوند WMV نیز می‌شود. WMV مخفف Windows Media Video است و در واقع به کدک اصلی آن که نسخه‌های مختلفی دارد، اشاره می کند.

• جزئیات فنی: این فرمت برای "مدیریت حقوق دیجیتال" (digital rights management یا DRM) طراحی شده است که آن را جهت بازاریابی محصولات ویدئویی ایده‌آل می‌سازد.

• متادیتا: ساختار اختصاصی به همراه پشتیبانی از XMP.

• شبکه‌های اجتماعی: برای بارگذاری در فیس‌بوک و یوتیوب قابل استفاده است.

نمونه ای از تنظیمات (برای استریم ویدیو):

• کدک: WMV3

• نسبت ابعاد: 16:9

• فریم در ثانیه: 25

• SDR (دامنه داینامیک استاندارد)

• CBR (نرخ انتقال داده در ثانیه)

فضای ذخیره‌سازی موردنیاز برای هر دقیقه ویدیو تحت وضوح‌های مختلف به مگابایت، همراه با bitrate:

• HD ready (720p): 19 MB (∼2.5 Mbit/s)

• Full HD (1080p): 30 MB (∼4 Mbit/s)

فرمت‌های ویدیویی تایید شده برای آپلود در شبکه‌های اجتماعی، درون جدول زیر آمده اند. می توانید از این جدول هنگام انتخاب فرمت ویدیو استفاده کنید:

جدول(1)

مزایا و معایب فرمت های مختلف، به صورت خلاصه در جدول زیر ذکر شده اند:

چدول(2)

با استفاده از جداول فوق می توانید بهترین فرمت ویدئو برای کار خود را انتخاب نمایید.

نتیجه‌گیری

موفقیت در بازاریابی ویدئویی به عوامل زیادی بستگی دارد. انتخاب فرمت ویدیویی مناسب یک نیاز اساسی برای موفقیت است. برای انتخاب یک فرمت خاص، می‌توانید جداول بالا را بررسی کرده و هر کدام را با دیگری مقایسه نمایید. اگر انتخابی مطمئن می‌خواهید، فقط از فرمت MP4 با کدک H.264 استفاده کنید زیرا این فرمت تقریباً با تمام مرورگرها، پخش‌کننده‌ها و دستگاه‌ها سازگار است.